DINO RETROSPORTIVO

  ΜΙΚΡΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΔΩΝ

Στις 200 ακριβώς μέρες που απομένουν έως στις 27 Ιουλίου, ημέρα έναρξης της 30ης διοργάνωσης των συγχρόνων Ολυμπικών (*) Αγώνων στο Λονδίνο, ο Dino RetroSportivo θα έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει ένα εκτενές και πολυεπίπεδο αφιέρωμα που θα απλωθεί σε όλο το χρονικό διάστημα των σχεδόν επτά μηνών.

Σε γενικές γραμμές:

-Η ιστορία των αρχαίων Ολυμπικών Αγώνων και η Εκεχειρία, τα αθλήματα, τα τελετουργικά. Μικρές ιστορίες και μορφές ολυμπιονικών της αρχαιότητας.

-Η προϊστορία των συγχρόνων διοργανώσεων

-Τα τελετουργικά των συγχρόνων Ολυμπικών Αγώνων: Αφή φλόγας και μεταφορά της, όρκος Αθλητών, σημαία Ολυμπικών Αγώνων, τελετές έναρξης και λήξης, Ολυμπιακός Ύμνος (σημ. διατηρείται η ονομασία “Ολυμπιακός” επειδή έτσι ακριβώς τον τιτλοφόρησε ο ποιητής του, ανεξάρτητα αν από τη μετάφρασή του προκύπτει το σωστότερο: “Ολυμπικός”).

-Ιστορική αναδρομή για κάθε μια Ολυμπιάδα χωριστά. Επίσης σε χωριστές ενότητες: οι πιο μεγάλες “μάχες” για τη κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου, τα πιο μεγάλα ρεκόρ, οι μεγάλες μορφές της κάθε διοργάνωσης, δραματικά ή ευτράπελα στιγμιότυπα, ανθρώπινες ιστορίες, ενδιαφέροντα και απρόβλεπτα στατιστικά, οι μασκότ, οι αφίσες, τα παρασκήνια, η ελληνική συμμετοχή κλπ.

-Τα θεσμικά όργανα και το Δίκαιο των Ολυμπικών Αγώνων.

-Η πολιτικοποίηση και η εμπορευματοποίηση των συγχρόνων Ολυμπικών Αγώνων

-Πορτρέτα αθλητών και αθλητριών που σφράγισαν με τη συμμετοχή τους την Ιστορία των Αγώνων

-Η ολυμπική ιστορία του καθενός αθλήματος και αγωνίσματος από αυτά που συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμα των Αγώνων, καθώς και αυτών, τα οποία υπήρξαν για ένα διάστημα ολυμπικά, αλλά τώρα έχουν καταργηθεί.

Στη δομή των θεμάτων δεν θα υπάρξει κάποια συγκεκριμένη σειρά, παρά μόνο η χρονολογική στην παρουσίαση των 26 τελεσθέντων από τις 29 σύγχρονες Ολυμπιάδες.

(*) Γιατί "Ολυμπικοί" και όχι "Ολυμπιακοί" εξηγείται στην εισαγωγική ανάρτηση, προαγγελία του αφιερώματος.

Φανταστική αναπαράσταση του περιβάλλοντος χώρου και των κτισμάτων  της Ολυμπίας. Υποτίθετα ότι απεικονίζει τον ιερό χώρο κατά τον 4ο αιώνα, όπου χρονικά τοποθετείται και η ακμή των Αγώνων.

ΤΑ «ΟΛΥΜΠΙΑ» ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ

Πρώτο μέρος

Ολυμπία: τόπος ιερός των Πανελλήνων

Οι σύγχρονες εγκαταστάσεις της Δ.Ο.Α. (Διεθνής Ολυμπιακή
Ακαδημία). Στο βάθος διακρίνεται το Στάδιο.

Η Ολυμπία δεν υπήρξε ποτέ στην αρχαιότητα πόλη με τη διοικητική σημασία της οργάνωσης. Ήταν ένα ιερό. Ο κορυφαίος ιερός τόπος όλων των Ελλήνων, αφιερωμένο πρωταρχικά στον Δία, πατέρα θεών κι ανθρώπων. Τα κτίσματα -ναοί, βωμοί, θησαυροί, ξενώνες  και αθλητικές εγκαταστάσεις- που προστέθηκαν με την πάροδο του χρόνου στην ιερή Άλτη, το ιερό άλσος δηλαδή, και το γεγονός ότι έσφυζε από ζωή σε ολόκληρη τη διάρκεια του χρόνου, λόγω των προσκυνητών που την επισκέπτονταν, των μονίμων κατοίκων -ιερατείου, διοικητικών υπαλλήλων και δούλων-, που εργάζονταν σε αυτή, έχει δώσει τη λανθασμένη εντύπωση ότι επρόκειτο για πόλη. Κι ακόμα περισσότερο: Ολυμπία λεγόταν ολόκληρη η περιοχή στην κοιλάδα του Αλφειού και όχι μόνο ο χώρος γύρω από την Άλτη.



Ειδυλλιακό σημείο του ποταμού Αλφειού. ο οποίος διασχίζει
την κοιλάδα της Ολυμπίας.



Και πιο συγκεκριμένα η πλήρης ονομασία της ήταν Ολυμπία Γη, ως εδαφική προέκταση των χαμηλών λόφων, των Ολυμπίων (κατά μια ετυμολογική εκδοχή “Όλυμπος” ενδέχεται να σημαίνει “βουνό” “όρος”).

Πριν καθιερωθεί ως λατρευτικός τόπος του Δία, λατρευόταν εκεί η Γαία, η Ρέα και ο Κρόνος, οποίος κατέπεσε από θεός-εξουσιαστής του κόσμου μετά τη νίκη του Δία στην Τιτανομαχία.



Το στάδιο σήμερα και στο βάθος ο Κρόνιος λόφος



Κατάλοιπο της προηγούμενης λατρείας έως σήμερα είναι η ονομασία του λόφου πάνω από την Άλτη· ο Κρόνιος λόφος, στην κορυφή του οποίου δέσποζε ιερό αφιερωμένο στην προηγούμενη τοπική λατρεία του Κρόνου και της Ρέας.

Ο στίβος ήταν ένας απλός ευθύς  και πλατύς ισοπεδωμένος διάδρομος, όπου στην μια άκρη του  ήταν η άφεσις (αφετηρία) και στην άλλη ο τερματισμός ή η στροφή για τα αγωνίσματα δρόμων μεγαλύτερα του ενός σταδίου. Δεν υπήρχαν κερκίδες και οι θεατές παρακολουθούσαν τους αγώνες στα πρανή από τις τρεις πλευρές του διαδρόμου. Τα μοναδικά καθίσματα ήταν αυτά για τους ελλανοδίκες στη νότια πλευρά του σταδίου και από την απέναντι πλευρά ο θρόνος της ιέρειας της Δήμητρας Χαμύνης, της μοναδικής γυναίκας που επιτρεπόταν να παρακολουθήσει τους Αγώνες.

Οι μυθολογικές εκδοχές για την καθιέρωση των Ολυμπιακών Αγώνων είναι αρκετές με αντίστοιχους θεμελιωτές τους. Ο Ιδαίος Ηρακλής, ο Θηβαίος Ηρακλής σε δύο μυθολογικές εκδοχές, ο Αέθλος βασιλιάς τη Ήλιδας, από το όνομα του οποίου ο άθλος, το άθλημα, ο Κλύμενος από την Κρήτη, ο ίδιος ο Δίας για να γιορτάσει τη νίκη του επί των Τιτάνων, ο Πέλοπας αφού σκότωσε τον Οινόμαο με δόλο σε αρματοδρομία όπου το έπαθλο για τον νικητή και επίδοξο γαμπρό του Οινόμαου, αφού θα του έδινε για γυναίκα την κόρη του Ιπποδάμεια, ήταν ο θρόνος και ποινή για την ήττα, ο θάνατος του διεκδικητή. Ο αποσυμβολισμός αυτής της εκδοχής φανερώνει βία και αίμα στις ρίζες των Αγώνων.

Αγριελιά στην Άλτη, το ιερό άλσος. Από τα κλωνάρια της, 
ιερής αγριελιάς, τους κότινους, φτιάχνονταν τα ατίμητα
στεφάνια των νικητών στα Ολύμπια.

Οι μυθολογικές εκδοχές για την καθιέρωση των Ολυμπιακών Αγώνων είναι αρκετές με αντίστοιχους θεμελιωτές τους. Ο Ιδαίος Ηρακλής, ο Θηβαίος Ηρακλής σε δύο μυθολογικές εκδοχές, ο Αέθλος βασιλιάς τη Ήλιδας, από το όνομα του οποίου ο άθλος, το άθλημα, ο Κλύμενος από την Κρήτη, ο ίδιος ο Δίας για να γιορτάσει τη νίκη του επί των Τιτάνων, ο Πέλοπας αφού σκότωσε τον Οινόμαο με δόλο σε αρματοδρομία όπου το έπαθλο για τον νικητή και επίδοξο γαμπρό του Οινόμαου, αφού θα του έδινε για γυναίκα την κόρη του Ιπποδάμεια, ήταν ο θρόνος και ποινή για την ήττα, ο θάνατος του διεκδικητή. Ο αποσυμβολισμός αυτής της εκδοχής φανερώνει βία και αίμα στις ρίζες των Αγώνων. Άλλος μύθος αναφέρει ότι τους Αγώνες τους καθιέρωσε ο Πίσος, ιδρυτής και βασιλέας της Πίσας στη δικαιοδοσία της οποίας ανήκε η Ολυμπία αρχικά, καθώς και η τέλεση των Αγώνων. Τέλος, η πιο αληθοφανής δείχνει να είναι η εκδοχή που αναφέρει ο Στράβωνας, επειδή ο συμβολισμός της είναι ιστορικά ξεκάθαρος. Αναφέρει ως ιδρυτή των Ολυμπίων τον Όξυλο αρχηγό των δωρικών φύλων που, με την κάθοδό τους στη  Πελοπόννησο στην εποχή του χαλκού, κατέκτησαν την περιοχή που έλεγχαν παλαιότερα αχαϊκά φύλα και καταργώντας τις αρχαίες λατρείες επέβαλλαν τη λατρεία του ολυμπίου δωδεκάθεου. Ανάμεσα στις λατρευτικές εκδηλώσεις τους ήταν και οι αθλητικο-θρησκευτικές διοργανώσεις.



Ό,τι έχει απομείνει από το κτίσμα της παλαίστρας.



Οι μύθοι δείχνουν και κάτι άλλο: ότι οι Αγώνες στην Ολυμπία προϋπήρχαν από την επίσημη καταμέτρησή τους με αρχή το 776 πριν από την κοινή χρονολόγηση (π.κ.χ.). Τουλάχιστο 100 χρόνια νωρίτερα, στους σκοτεινούς χρόνους της ιστορίας ή της προ-ιστορίας, αν θέλετε, υπάρχει μαρτυρία αρχαίων συγγραφέων για τη συμφωνία του Λυκούργου (του νομοθέτη της Σπάρτης), του Ιφίτου του βασιλέα της Ήλιδας και του Κλεισθένη της Πίσας, που κατοχύρωνε το ιερό και απρόσβλητο από στρατιωτική εισβολή της ιερής Άλτης, καθώς επίσης όριζε και την εκεχειρία κατά τη διάρκεια των Αγώνων (που φυσικά προϋπήρχαν).

Η συμφωνία αυτή είχε γραφεί κυκλικά πάνω σε χάλκινο δίσκο, τον λεγόμενο δίσκο του Ιφίτου. Ο Παυσανίας τοποθετεί την σύναψη της συμφωνίας στα 884 π.κ.χ. Ωστόσο, στα 108 χρόνια που μεσολαβούν ίσαμε την επίσημη καταγραφή των Αγώνων, τίποτα δεν είναι γνωστό.

(συνεχίζεται)